Encyklopedia Katolicka t. 19

Opis

Tom XIX, przedostatni podstawowej edycji Encyklopedii katolickiej, zawiera 2179 haseł zrealizowanych przez 547 autorów. Każda jednostka hasłowa na potrzeby prac leksykograficznych przyporządkowana jest do jednego z 36 działów redakcyjnych. Ze względu na specyfikę Encyklopedii katolickiej, ukierunkowanej na problematykę religijną, liczne teksty (253 hasła) mieszczą się w obszarze podstawowych działów Teologii - dogmatycznej (tajemnice wiary, teandryzm, teocentryzm, Trójca Święta, trynitologia, usprawiedliwienie), fundamentalnej (światopogląd, świętość Kościoła), interkonfesyjnej (szwabachskie artykuły, Święto Reformacji, Tradycja, trebnik, trikirion, Trishagion, unitarianizm), moralnej (szczerość, szyderstwo, tutioryzm, umiarkowanie) i pastoralnej (Światło-Życie, Taizé, Tydzień Miłosierdzia). Omówiono także wiele teologicznych subdyscyplin - teologia historii, teologia liturgiczna, teologia misji, teologia narodu, teologia religii. W tym nurcie mieszczą się również hasła z Biblistyki (szeol, tablice przykazań, Tesaloniczanie, Tobiasza Księga, uczeni w Piśmie) i Historii teologii (teologiczne kongresy, tybińska szkoła teologiczna). Problematykę tę uzupełniają opracowania poświęcone uniwersytetom (Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Jana Kazimierza, Uniwersytet Wileński) oraz organizacjom naukowym (Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II). Z działu Liturgiki czytelnik znajdzie 33 hasła, opisujące np. przedmioty znane z przestrzeni kościoła (świeca, świecznik, tabernakulum), a także 38 haseł z hymnografii, m.in. pod symptomatycznym incipitami: Szczęśliwi ludzie szukający Boga, Śpiewaj, Kościele, z radosnym zapałem, Ustąpcie chmurne ciemności. Pozaliturgiczne aspekty muzyki, takie jak: śpiew kościelny, śpiewnik kościelny, tabulatura,przygotowywane są w dziale Muzyki religijnej (30 haseł). Do działu Filozofii przyporządkowano 88 jednostek hasłowych, dotyczących kierunków filozoficznych (szkotyzm, teilhardyzm, tomizm), dyscyplin (teodycea, teoria poznania, teozofia) i filozofów (Tales z Miletu, A. Tarski, W. Tatarkiewicz, J. Tischner, Tomasz z Akwinu). Uwzględniono także problematykę z zakresu filozofii przyrody (środowisko, termodynamika, transmutacjonizm). Zagadnienia religijno-filozoficzne znajdują swoje dopełnienie w tekstach przygotowanych w dziale Religioznawstwa i etnologii religii (85 haseł), m.in.: szczodraki, tabu, tantryzm, taoizm, tatuaż, totemizm, umbandyzm. Dział Geografii i statystyki kościelnej (261 haseł) zajmuje się opisem poszczególnych państw (Szwajcaria, Tadżykistan, Tajlandia, Tanzania, Turcja, Ukraina, Urugwaj), ośrodków życia religijnego (Toledo, Toronto, Trewir, Trydent) ibiskupstw tytularnych (Tagasta, Teby, Urci). Odrębny dział (216 haseł) zajmuje się przygotowaniem haseł o polskich ośrodkach życia religijnego (Święta Lipka, Święty Krzyż, Tuchów, Tyniec). Dział Historii Polski (153 hasła) dzieje ojczyste ukazuje w tekstach poświęconych diecezjom (świdnicka diecezja, tarnowska diecezja, toruńska diecezja), najważniejszym wydarzeniom (śluby Jana Kazimierza, toruńska sprawa, unia polsko-litewska) oraz postaciom zasłużonym dla kraju i Kościoła (Z. Szelążek, Szembekowie, P. Ściegienny, R. Traugutt). Licznych biogramów dostarcza także dział Historii powszechnej (92 hasła), m.in.: Teodor, Teodora, Teodoryk Wielki, Teodozjusz I Wielki, Thietmar, Timur. W dziale Historii zakonów i stowarzyszeń religijnych (174 hasła) powstają teksty poświęcone zakonom (trapiści, trapistki, teatyni, trynitarze), zgromadzeniom (tereski, terezjanki, uczennice Boskiego Mistrza, urszulanki), ważniejszym opactwom (Tongerloo, Tournay, Tre Fontane) oraz praktyce życia zakonnego (szkaplerz, szpitalne zakony, teatr szkolny). Bogato reprezentowana jest również biografistyka zakonna (B. Szepelak, J. Tauler, Teresa od Dzieciątka Jezus, J. du Tremblay). W nurcie badań historycznych mieści się również Hagiografia, obejmująca 68 haseł, w tym poświęcone poszczególnym świętym (Szymon Apostoł, Szymon z Lipnicy, Teresa Wielka, Teresa z Kalkuty, Tomasz Apostoł), grupom świętych (tonkińscy męczennicy), a także rodzinie Ulmów, zamordowanej za ratowanie Żydów. Istotnym uzupełnieniem biogramów świętych są części ikonograficzne, realizowane przez dział sztuki (86 haseł). W obszarze jego zainteresowania mieszczą się także biogramy artystów (B. Thorvaldsen, G.B. Tiepolo, Tintoretto, H. Uziembło) oraz motywy ikonograficzne (światło, taniec śmierci, tęcza, Trzej Królowie). Dział Literatury (150 haseł) realizuje syntezy literatur narodowych oraz biogramy pisarzy (W. Szekspir, T. Szewczenko, Sz. Szymonowic, J.R. Tolkien, L.N. Tołstoj, J. Tuwim, J. Twardowski). Przygotowaniem haseł osobowych dotyczących Ojców Kościoła zajmuje się dział Patrologii (Tacjan, Teodor z Mopsuestii, Tertulian). Czytelnik znajdzie również liczne opracowania z zakresu nauk społecznych (70 haseł), pedagogiki (15 haseł), psychologii (33 hasła) i prawa (36 haseł). Dostarczają one przede wszystkim aspektowych uzupełnień do haseł złożonych, takich jak: świadomość, śmierć, środki społecznego przekazu, świadek, tajemnica. Teksty tego rodzaju ukazują, jak w świetle nauki chrześcijańskiej przezwyciężać uprzedzenie, ubóstwo, technokratyzm, terroryzm, totalizm i zachowując własną tożsamość, poszerzać w świecie obszary tolerancji i szczęścia.